Potęgę słowa “dlaczego” jako pierwszy zaprezentował światu amerykański pisarz, inspirujący mówca i trener przywództwa, Simon Sinek, za sprawą swojej niezwykle interesującej książki pt.: “Start with why: how great leaders inspire action” i cieszącej się rekordową popularnością prelekcji TED o tym samym tytule. Nie wiem, na ile w tamtym momencie był  świadomy tego, jak wielki potencjał drzemie w jego teorii, ale nie da się ukryć, że jej użyteczność i wszechstronność z biegiem lat jedynie się potwierdzają.

Jakiś czas temu, przygotowując równolegle kolejne szkolenie i agendę nadchodzącego zebrania zespołu Fundacji, zdałem sobie sprawę, że o “dlaczego” pytam się właściwie na każdym kroku, każdego dnia, podejmując różne decyzje. To zaś uświadomiło mi, że w tym prostym, krótkim pytaniu kryje się odpowiedź na mnóstwo targających nami wątpliwości i jeszcze więcej rozwiązań naszych problemów – prywatnych i zawodowych, indywidualnych i zbiorowych. Wszystkie te sprawy można łatwo sprowadzić także na grunt rzeczywistości młodych. 

Właśnie z tego powodu staramy się wykorzystywać “dlaczego” także w codziennej pracy Instytutu Kreatorów Przyszłości i przesłaniu, które kierujemy do naszej społeczności, do Was. Bez wątpienia zrozumienie sensu “dlaczego” stanowić będzie dla Was ważny krok w stronę sukcesu i spełnienia. Ale jak właściwie przenieść teorię dotyczącą biznesu i przywództwa do codziennego życia młodzieży? Najprościej wyjaśnić to na kilku poziomach.

Intuicja wskazuje, by w pierwszej kolejności zwrócić się do młodych liderów – przedstawicieli samorządów uczniowskich i organizacji młodzieżowych, wszystkich, którzy już od najmłodszych lat swojego życia starają się zmieniać świat na lepsze (choćby symbolicznie). Wasze “dlaczego” sprowadza się do 2 podstawowych pojęć – wartości i wizji, które sam lubię zawrzeć w uniwersalnej sentencji “na początku była idea…”, stanowiącej także moje osobiste motto. 

Wartości to podstawa wszelkiego działania i fundament każdej formy aktywizmu. Społecznie odpowiedzialne i zaangażowane młode osoby zazwyczaj bardzo intuicyjnie kierują się nimi w swoim postępowaniu, ale zawsze warto umieć je nazwać, opisać i zhierarchizować. Pozwoli Wam to po drodze nie stracić tego, co dla każdego lidera-aktywisty powinno być najważniejsze: ogólnego dobra społeczności, dla której poświęca się swój czas i energię oraz dobra zespołu, któremu się przewodzi. 

Wartości definiować możecie różnie, ale zazwyczaj dacie radę zamknąć je w szeregu bardziej lub mniej abstrakcyjnych pojęć, które kształtują kręgosłup młodego lidera. “Dlaczego jesteś na tym proteście?”, “dlaczego kandydujesz na tę funkcję?”, “dlaczego  zbierasz zespół do udziału w tym, a nie innym projekcie?”. Poprzez “dlaczego” nie mam na myśli celu do zrealizowania, ale przesłankę, która motywuje Cię do działania.

Drugi aspekt stanowi czysta wizja, czyli zdolność do budowania strategii. Bez wcześniejszego wypełnienia wartościami strategia może być jedynie listą pustych zadań do wykonania. Uzupełniona o ideowe fundamenty stanie się kluczem do sukcesu. Wizja zazwyczaj będzie wymagać  więcej konkretów i bardziej szczegółowego określenia celów. Dotyczy bowiem działań krótko- oraz  długofalowych, ale w niej  również przewijać się będzie  “dlaczego”. “Dlaczego decydujesz się stworzyć taką, a nie inną listę projektów w swojej szkole?”, “dlaczego do swojego zespołu zapraszasz te, a nie inne osoby?”, “dlaczego na realizację tego projektu wyznaczasz sobie daną ilość czasu?”, “dlaczego prosisz o patronat konkretne instytucje?”. Strategia – niezależnie od tego, jak daleko wprzód wybiega – wymaga uzasadnień. Odpowiedzi powinna udzielić wizja, którą pomaga stworzyć “dlaczego” oparte na spójnej idei.

“Dlaczego” stanowi podstawę każdego projektu społecznego, każdej akcji i każdego działania, którego się podejmiecie – w szkole czy poza nią, indywidualnie czy zbiorowo. Jeśli zdecydujecie się wziąć udział w olimpiadzie “Zwolnieni z teorii”, motywować będzie Was jednocześnie chęć rozwoju osobistego w określonym (dlaczego tym właśnie?) kierunku oraz potrzeba zaangażowania. Jeśli zaprosicie do szkoły znanego wokalistę, to nie tylko dlatego, że kochacie muzykę, ale również z powodu chęci zaktywizowania i zintegrowania społeczności szkolnej podczas kameralnego koncertu. Gdy spróbujecie zorganizować zbiórkę charytatywną, Waszym “dlaczego” może być równolegle wrażliwość na sytuację potrzebujących, jak i potrzeba zmobilizowania kolegów i koleżanek do działania w określonym kierunku. Pytanie o motywację, ideę tego, co robicie, warto zadać jednak zanim zaczniecie działać. Może okazać się, że istnieje prosta szansa na stworzenie czegoś dużo bardziej zgodnego z Waszym “dlaczego”. 

Nie musicie być jednak ani liderami, ani aktywistami, żeby “dlaczego” miało dla Was kolosalne znaczenie. Każde z Was spotyka się z tym pojęciem na co dzień, choć być może niewielka część świadomie je stosuje. Teorię Sineka bardzo chętnie wykorzystuję w swoich szkoleniach z autoprezentacji i przemawiania. W każdej prezentacji na zajęciach i dyskusji ze znajomymi, próbując skutecznie zabrać głos, pierwsze o czym warto pomyśleć, to idea, motywy przewodnie, główne cele Waszego wystąpienia. Wokół nich kręci się przecież cała reszta – środki retoryczne, gesty czy wreszcie treść merytoryczna i linia argumentacyjna. Idea stanowi zawsze dobry punkt odniesienia, zarówno, gdy zabraknie Wam języka w gębie w trakcie prezentacji, jak i gdy staniecie w martwym punkcie podczas jej przygotowania. W końcu świadomość “dlaczego” podczas wystąpienia publicznego zwiększa jego siłę, autentyzm i emocjonalność, a zarazem wzmacnia Waszą wiarygodność jako mówców.

A co z tymi z Was, którzy teraz twierdzą, że nie będą w życiu ani przemawiać, ani uczestniczyć w dyskusjach, ani przewodzić, ani realizować projektów na poziomie osobistym czy zawodowym? Nawet gdybym zgadzał się, że to możliwe, mogę Was uspokoić, że wbrew pozorom Wy również macie nieskończenie wiele swoich “dlaczego”. Gdy zastanawiacie się, jakie mieć na siebie pomysły, gdy nie jesteście pewni planu i jaki aktualnie wykonać krok w swoim życiu, świadomość idei, wartości i szeroko pojętego “dlaczego” zawsze okazują się pomocne. Gdy chcecie brać udział w dużej liczbie zajęć pozalekcyjnych, ale przy natłoku innych obowiązków starcza Wam czasu jedynie na jedno, warto spytać “dlaczego chcecie zaangażować się w każde z nich i dlaczego właśnie to będzie być właściwym”. Gdy zastanawiacie się nad wyborem rozszerzeń czy kierunku studiów, “dlaczego” pomoże wskazać Wam drogę. Jednym wyznaczą ją pasja i zainteresowania,  drugim chęć szybkiego rozpoczęcia pracy i zdobywania doświadczenia,  kolejnym stabilność finansowa, a jeszcze innym potrzeba zmieniania świata. Gdy zależy Wam na sprawnym zarządzaniu sobą w czasie i znalezieniu w tym zdrowej równowagi, uświadomione “dlaczego” pozwoli Wam ustalić życiowe priorytety. “Dlaczego uczysz się dziś przez pół nocy?”, “dlaczego rezygnujesz bądź nie rezygnujesz z wyjścia na imprezę?”, “dlaczego jesteś w tym związku i angażujesz się w niego?”, “dlaczego wybierasz dziś naukę tego a nie innego przedmiotu?”.

Odnajdywanie i nazywanie Waszych idei i wartości, a także odkrywanie  odpowiedzi na pytania o motywacje i realne cele to bezcenne umiejętności, które okażą się użyteczne na każdym etapie i w wielu aspektach Waszego życia. Im szybciej zrozumiecie, że “dlaczego” towarzyszy nam na co dzień i  ma wielką moc, tym łatwiej przyjdzie Wam osiąganie szczęścia  oraz spełnianie marzeń. Dlaczego? Bo najpierw dowiecie się, czym jest dla Was to szczęście i o czym właściwie marzycie. Z całego serca tego Wam właśnie życzymy. Sami z kolei postaramy się Wam w tym pomóc przy każdej możliwej okazji, bo taka jest właśnie idea  – “dlaczego” – Instytutu Kreatorów Przyszłości.

Jan Kopeć